Türkiye’nin konut ihtiyacı, doğal afet ve kentsel dönüşüm ihtiyaçları eklendiğinde yıllık 1 milyonu aştı. 2025 yılının ilk yarısında üretilen konut sayısı ise yalnızca 280 bin. Bu arz-talep dengesizliği, konut ve kira masrafları temelli çok sayıda sorunu tetikliyor.
Sürdürülebilir bir çözüm arayışındaki Türkiye’nin ilgili bazı sorunlarını sizler için mercek altına aldık:
Arz-Talep Dengesizliği
Son yıllarda yıllık konut üretimi, talebe cevap vermekten çok uzak durumda. Merkez Bankası’nın ilgili raporu, yıllık ihtiyacın 800 bin olduğuna işaret ediyor. 2018 yılında 837 bin, 2019’da ise 907 bin yıllık konut üretiminin gerçekleştiği Türkiye’de bu sayılar çeşitli gelişmeler neticesinde giderek ihtiyaca cevap vermekten uzaklaştı. 2025 yılının ilk yarısında sadece 280 bin konut üretimi gerçekleşti. 2018’den 2024’e dek yıllık üretim verileri tabloya şu şekilde yansıyor:
Hanehalkı Tüketim Harcaması
Konut piyasasında kronikleşen arz-talep dengesizliğinin en ağır yükünü kaçınılmaz olarak vatandaş sırtlanıyor. TÜİK’in hazırladığı ‘Hanehalkı Tüketim Harcaması’ araştırmalarına göre söz konusu dengesizliğin tetiklediği konut ve kira enflasyonu halkın belini her geçen yıl biraz daha fazla büküyor. 2022 yılında yüzde 22.4’lük bir gider kalemi olan ‘konut ve kira giderleri’, 2024 yılında yüzde 26’ya ulaştı ve istikrarlı bir şekilde artış ivmesini koruyor.
Konut Sahibi Azalıyor, Kiracı Sayısı Artıyor
Yüksek konut ve kira enflasyonu, vatandaşların konut sahibi olmasının önünde büyük bir engel durumunda. Konut sahibi oranı 5 yıl içerisinde yüzde 58.8’den 56.1’e gerilerken aynı zaman dilimi içerisinde yüzde 25.6 olan kiracı oranı, yüzde 28’e yükseldi.
Hükumetin sosyal konut projesi, büyük hacmi ve mülkiyete odaklanıyor oluşuyla yurt dışındaki birçok muadilinden ayrılıyor. Doğrudan dar gelirli gruplara hitap eden ‘Ev Sahibi Türkiye’ projesi sürdürülebilir bir çözüm modeli sunmasa da piyasadaki arz-talep dengesizliğine kısa vadeli bir çözüm getireceği öngörülüyor. Proje, konut sahipliği oranını yeniden yükseltmeyi ve bu kapsamda bir ilk olarak yürütülen kiralık sosyal konut projesinin de desteğiyle bilhassa İstanbul’da yoğunlaşan krizi hafifletmeyi hedefliyor. Türkiye, bu yolla konut piyasasındaki yüksek enflasyonu da kontrol altına almaya çalışıyor.
