Dünya genelinde belediyeler, şehir içi toplu ulaşımda raylı sistemlerin payını artırmayı artan trafik sorununun temel çözümlerinden biri olarak görüyor. Türkiye’de de raylı sistemlerin yaygınlaştırılmasına yönelik çalışmalar, her geçen yıl artarak devam ediyor. Metro, tramvay, füniküler ve banliyö projeleri; her yerel seçimde aday adayları ve adayların vaatleri arasında kendisine yer buluyor.
Peki, vatandaşlar kaç şehirde, hangi raylı sistem çeşitlerinden faydalanabiliyor ve bu şehirler hangileri? Yanı sıra hangi şehirlerde yeni raylı sistem altyapıları inşa ediliyor veya ihale ve proje aşamasında süreçlerden bahsetmek mümkün?
Ne Dedi Ne Yaptı, bu sorulara sizler için cevap aradı.
Toplu Ulaşımda En Yaygın Raylı Sistem: Tramvay
Türkiye’de şehir içi toplu ulaşımda demir ağlardan yararlanabilen il sayısı yalnızca 13. Tamamı büyükşehir olan bu illerin 11’inde vatandaşlara tramvay hizmeti sunuluyor. Üstelik tramvay, bu 11 büyükşehirden 5’inde tek raylı sistem seçeneği. Diğer 6 şehrimizde ise banliyö veya metro alternatifleri de sunuluyor.
11 şehirden biri olan Başkent Ankara’da yalnızca Altındağ Millet Bahçesi’nin içinde yer alan ‘nostaljik tramvay’ mevcut. İstanbul’da ise hem nostaljik hem modern tramvaylar yolcularını taşıyor. Antalya, Bursa, Eskişehir, Gaziantep, İzmir, Kayseri, Konya, Kocaeli, Konya ve Samsun da tramvay ağlarıyla örülü diğer büyükşehirler.
Hangi İller Banliyö Hizmetine Sahip
Demiryollarının en yaygın olduğu mega kent İstanbul, banliyö konusunda da şehir sakinlerine çeşitli alternatifler sunuyor. Ulaştırma Bakanlığınca işletilen Marmaray’ın yanı sıra işletmesi İBB’de olan banliyö güzergahları da mevcut.
Ankara’da vatandaşlar, Başkentray ile Sincan-Kayaş hattında yolculuk yapabiliyor.
İzmirliler de Aliağa’dan Selçuk’a uzanan 136 kilometrelik banliyö hattında İZBAN ile seyahat imkanına sahip.
Gaziantep’te açılışı 2022 yılında yapılan Gaziray da 25 kilometrelik güzergahta günlük 358 bin yolcu kapasitesiyle şehir içi ulaşımın yükünü omuzlayan yerel paydaşlardan biri.
Sakarya’da 3 ilçeden geçen banliyö hattı Adaray ise Adapazarı Garı’ndan Arifiye YHT durağına uzanan güzergahında Sakaryalılara ulaşım imkanı sunuyor.
En Büyük Hedef Metro, Sadece 5 Şehirde
Yerel seçimlerin en önemli gündem maddelerinden biri olagelen metro hizmetleri, Türkiye’de hala yaygınlık kazanmış değil. Bazı şehirlerde yerel yöneticiler, alternatif ulaşım seçenekleri nedeniyle metroya ihtiyaç duyulmadığını beyan etse de birçok şehirde hedeflenen ancak hayata geçirilemeyen bir başlık olmaya devam ediyor.
Şu an yalnızca 5 büyükşehirde vatandaşları taşıyan metro ağlarının kısa vadede giderek yaygınlaşması öngörülüyor.
Bu 5 büyükşehrin ilki, diğer ulaşım türlerinde olduğu gibi yine Türkiye’nin en kalabalık şehri İstanbul. Hem Anadolu hem de Avrupa yakasında metro ağlarına sahip olan şehirde çok sayıda metro inşaatı da devam ediyor.
Başkent’te Ankaray ile M1, M2, M3 ve M4 hatlarında Ankaralılar metro hizmetinden yararlanıyor.
İzmir Metrosu ise 27 kilometre ve 24 duraklık hattında Narlıdere Kaymakamlık ile Evka 3 arasında İzmirlileri taşıyor.
BursaRay adıyla hizmet veren ve genişlemeye devam eden Bursa Metrosu da M1, M2 ve M3 hatlarına sahip.
Hikayesi 1988 yılına dek uzanan ancak tam manasıyla 2010 yılında hizmete alınabilen Adana Metrosu, Türkiye’de metro hizmetinin sunulduğu son büyükşehri işaret ediyor.
İstanbul’un Raylı Sistemi: Füniküler
Dünyanın Londra Metrosundan sonra en eski ikinci, Türkiye’nin ise ilk raylı sistemi olan Taksim-Kabataş Füniküler hattına sahip İstanbul, yıllar içerisinde hizmete açılan diğer üç füniküler hattıyla birlikte Türkiye’de füniküler taşımacılığının yapıldığı tek şehir konumunda.
Raylı Sistemler Yaygınlaşıyor mu
Türkiye’de toplu ulaşımda toplam 13 şehirde faydalanılan raylı sistemlerin yaygınlaştırılması noktasında her geçen yıl gerek merkezi hükumet gerek belediyeler eliyle çalışmalara devam ediliyor.
Herhangi bir raylı sisteme sahip olmayan Mersin ve Trabzon Büyükşehir Belediyelerine ek olarak büyükşehir olmayan bir il olarak Afyonkarahisar’da da raylı sistem çalışmaları devam ediyor. Afyonkarahisar’da banliyö, Mersin’de metro altyapısı inşa ediliyor. Trabzon’da ise şehir meydanından Şehir Hastanesine ulaştırılması hedeflenen tramvay, henüz projelendirilme aşamasında.
Öte yandan metro hizmeti sunan şehirler İstanbul, Ankara, İzmir, Bursa, Gaziantep, Kocaeli ve Konya’da metro projeleri inşa, ihale veya proje aşamasında.
Antalya, İstanbul, İzmir, Kayseri, Kocaeli ve Konya’da da tramvay; Ankara, İzmir ve Konya’da ise banliyö çalışmaları da tamamlanması hedeflenen projeler arasında.
Halihazırda 4 füniküler hattına sahip İstanbul’da F5 hattı için çalışmalar sürerken Türkiye’nin füniküler hattına sahip ikinci şehri olmayı hedefleyen İzmir’in de Yeşildere’den Aziziye’ye ulaştırılması planlanan bir füniküler projesi mevcut.
