Anayasa’nın 127’nci maddesi ve 5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 47’nci maddesi… Türkiye’nin adını son yıllarda giderek daha fazla duyduğu bu iki madde, İçişleri Bakanlığı’na mahalli idarelerin seçilmiş organlarını belirli koşullar gözeterek görevden uzaklaştırma yetkisi tanıyor. Aynı kanunda görevden uzaklaştırma kararından sonra yeni başkanın belirlenmesine dair de atılması gereken adımlar tarif ediliyor. Ancak 15 Ağustos 2016 tarihinde çıkan bir Kanun Hükmünde Kararname ile ilgili maddeye yapılan ek; terör suçlamasıyla görevden alınan belediye başkanlarının yerine valilerin veya kaymakamların kayyım olarak atanması yetkisini de İçişleri Bakanı’na verdi.
Bu kapsamda ilk olarak Barış ve Demokrasi Partisi (BDP)’nin 2014 Yerel Seçimlerinde kazandığı 102 belediyeden 95’ine ilgili KHK’nın çıkmasının ardından kayyım atandı.
2019 Yerel Seçimlerinde Halkların Demokratik Partisi (HDP), 3 büyükşehir ve 5 il belediyesi dahil olmak üzere toplam 65 belediye kazanmıştı. İçişleri Bakanlığı, yukarıda değinilen maddelerden aldığı yetkiyi 2019-2024 döneminde aralarında Diyarbakır, Mardin ve Van Büyükşehir Belediyelerinin de olduğu 48 belediyede kullandı.
31 Mart 2024 tarihinde gerçekleşen Yerel Seçimlerin üzerinden bir yıl geçti. Bu süreçte İçişleri Bakanlığı, 13 belediyeye kayyım atadı. Halkların Eşitlik ve Demokrasi Partisi (DEM Parti) mensubu 10, Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) mensubu 3 Belediye Başkanı; İçişleri Bakanlığınca görevlerinden uzaklaştırıldı ve bu isimlerden boşalan makamlar için Vali, Vali Yardımcısı veya Kaymakamlar, Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildi.
İşte kayyım atanan belediyeler…
9 Ayda 13 Kayyım
2024 Yerel Seçimlerinde göreve gelen yeni belediye yönetimlerine karşı ilk kayyım kararı, aynı yıl Haziran ayında verildi. 3 Haziran tarihinde Hakkari Belediyesi ile başlayan kayyım kararları, Ekim ayında İstanbul’a sıçradı ve 2025 yılının Mart ayına dek 13 belediyeyi etkiledi.
1. Hakkari Belediyesi (DEM Parti)
DEM Partili Mehmet Sıddık Akkuş, 31 Mart seçimlerinde yüzde 48,91 ile sandıktan birinci çıktı. Hakkında seçimden önce başlatılan “silahlı terör örgütü yönetmek”, “silahlı terör örgütüne üye olmak” ve “silahlı terör örgütü propagandası yapmak” suçlamalarının yöneltilen soruşturmanın sürmesi ve bu kapsamda gözaltına alınması gerekçe gösterilerek Yerel Seçimlerden yaklaşık 2 ay sonra görevden uzaklaştırıldı. Hakkari Valisi Ali Çelik, Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildi.
2. Esenyurt Belediyesi (İstanbul – CHP)
İstanbul, Esenyurt’ta yüzde 49,04 oy oranı ile göreve gelen CHP’li Ahmet Özer, 30 Ekim tarihinde “PKK/KCK Terör Örgütüne Üye Olmak” suçlamasıyla başlatılan soruşturma kapsamında tutuklandı. Tutuklama kararından bir gün sonra İçişleri Bakanlığı, Özer’in görevden uzaklaştırıldığını ve İstanbul Vali Yardımcısı Can Aksoy’un Esenyurt Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıkladı.
3. Mardin Büyükşehir Belediyesi (DEM Parti)
2014 Yerel Seçimlerinde bağımsız, 2019 Yerel Seçimlerinde HDP, 2024 Yerel Seçimlerinde DEM Parti Adayı olarak yarışan ve her üç seçimde de sandıktan birinci çıkan Ahmet Türk, 3 dönemde de görevinden uzaklaştırıldı ve yerine kayyım atandı. Son seçimlerde sandıktan yüzde 57,4 ile çıkan Türk, 4 Kasım 2024 günü Kobani davasında 10 yıl hapis cezası alması ve hakkında devam eden dava ve soruşturmalar gerekçe gösterilerek İçişleri Bakanlığı tarafından görevden uzaklaştırıldı ve yerine Mardin Valisi Tuncay Akkoyun, Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildi.
Türk, üçüncü kez görevden alınmasını “Guinness Rekorlar Kitabı’nda girdim herhalde” cümlesiyle değerlendirdi.
4. Batman Belediyesi (DEM Parti)
4 Kasım günü kayyım atanan belediyelerden bir diğeri de Batman oldu. İçişleri Bakanlığı DEM Partili Gülüstan Sönük’ün görevden uzaklaştırıldığını ve Batman Valisi Ekrem Canalp’in Batman Belediye Başkan Vekili olarak tayin edildiğini duyurdu.
5. Halfeti Belediyesi (Şanlıurfa – DEM Parti)
İçişleri Bakanlığı’nın 4 Kasım kararlarına konu üçüncü belediye, DEM Parti’nin seçimi kazandığı Halfeti oldu. Şanlıurfa’nın Halfeti ilçesinde yüzde 49,52 ile göreve gelen Mehmet Karayılan, görevden uzaklaştırıldı ve Halfeti Kaymakamı Hakan Başoğlu, Halfeti Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildi.
6. Tunceli Belediyesi (DEM Parti)
2019 Seçimlerinde TKP’nin tek il belediyesi olarak adından çokça söz edilen Tunceli’de 2024 Seçimlerinin galibi DEM Parti olmuştu. Yüzde 40,21 oy oranı ile Belediye Başkanı seçilen Cevdet Konak, “Silahlı Terör Örgütü Üyeliği” suçlamasından ceza almış olması gerekçe gösterilerek 22 Kasım’da görevinden uzaklaştırıldı. Konak’tan boşalan makam için Tunceli Valisi Bülent Tekbıyıkoğlu görevlendirildi.
7. Ovacık Belediyesi (Tunceli – CHP)
2024 Seçimlerinden sonra kayyım atanan ikinci CHP belediyesi, Tunceli’nin Ovacık ilçesi oldu. 31 Mart’ta yüzde 33,64 oy oranına ulaşan CHP’li Mustafa Sarıgül, Tunceli Belediye Başkanı ile aynı gün ve aynı gerekçeyle görevinden uzaklaştırıldı. CHP’li ismin yerine Ovacık Kaymakamı Hüseyin Şamil Sözen Ovacık Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildi.
8. Bahçesaray Belediyesi (Van – DEM Parti)
31 Mart’ta hem büyükşehir hem de ilçe belediyelerinin tamamında DEM Parti’yi tercih eden Van için ilk kayyım kararı Bahçesaray ilçesinde geldi. 29 Kasım günü DEM Partili Belediye Başkanı Ayvaz Hazır, İçişleri Bakanlığınca görevinden uzaklaştırıldı ve Kaymakam Harun Arslanargun, Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildi.
9. Akdeniz Belediyesi (Mersin – DEM Parti)
Yerel Seçimlerde DEM Parti’nin stratejisi olarak açıklanan Kent Uzlaşısının en çok gündeme geldiği Mersin’in Akdeniz ilçesinde DEM Parti Adayı Hoşyar Sarıyıldız, yüzde 36,92 oy oranı ile seçimi kazanmayı başarmıştı. Sarıyıldız, 1O Ocak 2025 tarihinde “terör örgütü propagandası yapmak”, “silahlı terör örgütüne üye olma”, “Terörizmin Finansmanının Önlenmesi Hakkında Kanun’a muhalefet” ve “2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu’na muhalefet” suçlarından tutuklanarak cezaevine gönderildi.
İçişleri Bakanlığı, bu karardan 3 gün sonra Sarıyıldız hakkındaki yargı hükmünü gerekçe göstererek görevden uzaklaştırma kararı verildiğini ve Akdeniz Kaymakamı Zeyit Şener’in Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini duyurdu.
10. Siirt Belediyesi (DEM Parti)
Ocak ayında kayyım kararı çıkan bir diğer belediye Siirt oldu. 31 Mart’ta yüzde 49,63 ile Siirt Belediye Başkanı seçilen DEM Partili Sofya Alağaş’ın gazetecilik yaptığı dönemde hakkında açılan ve “PKK/KCK Terör Örgütüne Üye Olma” suçlamasına muhatap olduğu davada 28 Ocak günü karara varıldı. Suçlu bulunan Alağaş, 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı.
Karardan bir gün sonra İçişleri Bakanlığı, Alağaş’ın görevden uzaklaştırıldığını ve Siirt Valisi Kemal Kızılkaya’nın Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıkladı.
11. Van Büyükşehir Belediyesi (DEM Parti)
2015 Genel Seçimlerinde Milletvekili seçilen Abdullah Zeydan, 2024 Yerel Seçimleri sonucunda DEM Parti’den Van Büyükşehir Belediye Başkanı oldu. Zeydan’ın vekillik döneminde hakkında “örgüte yardım etmek” ve “örgüt propagandası yapmak” suçlamalarıyla açılan dava, 11 Şubat 2025 tarihinde karara bağlandı ve hapis cezası kesinleşti. Mahkemenin kararından 4 gün sonra İçişleri Bakanlığı, Zeydan’ın görevden uzaklaştırılmasına ve Van Valisi Ozan Balcı’nın Başkan Vekili olarak görevlendirilmesine karar verdi.
12. Kağızman Belediyesi (Kars – DEM Parti)
2019’da MHP’nin seçim zaferi yaşadığı Kars’ın Kağızman ilçesinde 2024 Yerel Seçimleri ibreyi terse çevirdi ve DEM Partili Mehmet Alkan yüzde 32,68 ile göreve geldi. Ancak Alkan, 20 Şubat tarihinde “PKK/KCK Terör Örgütüne Üye Olma” suçundan 6 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırıldı. Bunun üzerine İçişleri Bakanlığı, 24 Şubat’ta Alkan’ın görevden uzaklaştırıldığını ve Kaymakam Okan Daştan’ın Belediye Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıkladı.
13. Şişli Belediyesi (İstanbul – CHP)
31 Mart 2024 Yerel Seçimlerinin birinci yıl dönümüne sayılı günler kala Türkiye, İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu, Beylikdüzü Belediye Başkanı Mehmet Murat Çalık ve Şişli Belediye Başkanı Resul Emrah Şahan’ın gözaltına alınmasıyla çalkalandı. 19 Mart günü ‘Kent Uzlaşısı’ soruşturması kapsamında gözaltına alınan isimlerden CHP’li Şahan, 23 Mart’ta tutuklandı. İçişleri Bakanlığı, aynı gün Şahan’ın görevden uzaklaştırıldığını ve Şişli Kaymakamı Cevdet Ertürkmen’in Başkan Vekili olarak görevlendirildiğini açıkladı.
